Zijn geldautomaten in de winkel de oplossing?

Even terugspoelen naar 2017. De federale regering keurt een herziening van de Wet op de Private Veiligheid toe. Die heeft tot doel de kwaliteit en professionaliteit van beveiligingsdiensten en -activiteiten te waarborgen. Met name het aanvullen van geldautomaten mag vanaf dan enkel nog gebeuren door vergunde bewakingsfirma’s.

Gevolg? Zo’n 50-tal winkeluitbaters worden verplicht hun geldautomaat te verwijderen omdat die niet langer conform de wet is. Nochtans bood dit naast een waardevolle service voor de winkelbezoeker ook voor de winkeliers een veilige manier om hun contante inkomsten te verwerken.

“Want daar knelt nu net het schoentje”, geeft juridisch adviseur Lieven Cloots aan. “De sluiting van fysieke bankkantoren en het gebrek aan geldautomaten maakt het niet alleen lastiger om geld op te nemen. Winkeliers moeten soms drie dorpen verder rijden om hun geld te storten. Dat is frustrerend, tijdrovend en onveilig.”

De federale regering besliste daarom eerder dit jaar dat elke gemeente tegen 2025 minstens één geldautomaat beschikbaar moet stellen voor haar inwoners. “Een druppel op een hete plaat”, reageert Lieven. “Het is vrijwel een status quo van de huidige situatie. Bovendien moet maar de helft van de automaten over  een stortfunctie beschikken.”

Dat leidt volgens Lieven tot lange wachtrijen, minder keuze in biljetten en onveiligere situaties. “Teruggaan naar de ‘oude’ situatie waarbij er bij wijze van spreken op elke hoek van de straat een geldautomaat te vinden was, zie ik niet gebeuren. Een alternatief is dus om geldautomaten opnieuw toe te laten in winkels. Dat bespaart de ondernemer een hoop tijd en kosten. Tegelijkertijd kom je de vraag van de consument naar meer afhaalmogelijkheden tegemoet.”

Hoe relevant is cash nog in een samenleving waarbij we steeds vaker naar de betaalkaart of smartphone grijpen? “Relevanter dan je zou denken. Hoewel het aandeel van contante betalingen daalt – mede omwille van de coronapandemie – verwachten we een  stagnering die decennialang kan duren.”

“Onlangs bracht de Europese Centrale Bank een rapport uit waaruit bleek dat 45% van de winkelbezoekers nog altijd cash verkiest boven kaartbetalingen. 60% waardeert bovendien de optie om in cash te kunnen betalen. Het zijn vooral kwetsbare burgers zoals ouderen en mensen met een beperking die vertrouwen op cashbetalingen. Die kan je niet zomaar de rug toekeren.”

Zijn winkeliers op hun beurt verplicht om cash te aanvaarden? “In principe niet. Volgens de Europese regelgeving heeft elke individuele handelaar de vrijheid om contante betalingen te weigeren, mits dit duidelijk wordt gecommuniceerd naar de klant.”

Toch klinkt zowel in België als Europa de vraag naar een wettelijke verplichting van het aanvaarden van cash steeds luider. “Als die  er zou komen zitten we met een probleem, aangezien er te weinig cash geld in omloop is om aan die groeiende behoefte te voldoen. Denk bijvoorbeeld aan het wisselgeld dat winkeliers op voorraad moeten hebben. In dat geval wordt het uitbreiden van het aantal bankautomaten onvermijdelijk.”

Hoe zit het met onze buurlanden? “Zowel in Nederland, Frankrijk als Duitsland is het de normaalste zaak ter wereld om geld op te nemen aan een automaat in de winkel.  Duitsland heeft 8,6% van zijn 300.000 winkels voorzien van private geldautomaten, terwijl Frankrijk 5,6% van zijn 445.000 retailers bedient. Als België 5% van zijn 75.000 winkels zou kunnen overtuigen om geldautomaten te plaatsen, zou het aantal automaten in ons land verdubbelen.”

De winstgevendheid van een geldautomaat in eigen beheer is voor de winkelier natuurlijk geen garantie. “Je moet kijken of er een valabele businesscase is. Personen die geld komen afhalen doen mogelijks extra inkopen. Hoe zit het met de beschikbaarheid van automaten in de buurt? Kan je de kosten van een automaat doorrekenen in de prijs? Welke winst boek je met betrekking tot je eigen cashverwerking?" 

"In andere landen zien we alvast dat het werkt. En in ons land vóór de wetswijziging van 2017 ook. Bovendien popelen de leveranciers van geldautomaten om terug de markt op te komen met goedkopere en efficiëntere systemen.”

Buurtsuper.be en UNIZO pleiten er dus voor dat ondernemers de mogelijkheid krijgen om  in te spelen op de behoefte aan geldautomaten. “Zo kom je in één klap de vraag van zowel consument als winkelier tegenmoet.”  Wordt vervolgd ...